Begin november stond er ineens een bericht op het forum van de Mini Seven Club Nederland; ter introductie van een nieuw product organiseerde Tomtom in de vroege ochtend van maandag 12 november de Tomtom Filerally. Mini's, Fiatjes 500, Eendjes, Kevers en Dafjes mochten meedoen, volgens Tomtom oude autootjes die niet zo snel gaan en het in de ochtendspits dus moeten hebben van een slimme bestuurder. Om een lang verhaal kort te maken (want, daar ging ik geen blogpost over maken, wie het leuk vind kan op het MSCN-forum een en ander nalezen), hier heb ik met de witte Cooper aan meegedaan. Het was een hele leuke ervaring, het nieuwe product was Tomtom HD Traffic, en na afloop kregen alle deelnemers een Tomtom One XL HD Traffic. Ik heb nu een maand lang iedere ochtend gebruik gemaakt van deze nieuwe Tomtom om naar mijn werk te komen en vond het een goed idee om mijn ervaringen eens op te schrijven.
Mond vol
Tomtom One XL HD Traffic (OXLHDT?). Een hele mond vol. De Tomtom One XL bestaat al enige tijd. De One is de wat eenvoudigere uitvoering ten opzichte van de Tomtom Go-modellen. Geen bluetooth handsfree-functie voor de telefoon, geen lichtsensor die automatisch naar nachtkleuren overschakelt (dat zijn de dingen waar ik nu direct op kan komen en waarvan ik me kan voorstellen dat het wel handig is - maar missen zal ik het zeker niet).
XL slaat op het breedbeeld-formaat. Ik heb een paar jaar met een Dell Axim X50 PDA gebruik gemaakt van Tomtom Navigator (eerst 3, maar al snel overgestapt op 5), met rechtop staand scherm, dus bij benadering 90 graden gedraaid ten opzichte van de One XL. Ik heb geen uitgesproken voorkeur voor een staand of een liggend scherm. Mogelijk dat ik zaken zou gaan missen als ik weer terug zou gaan naar het staande scherm.
En dan HD Traffic, het laatste deel van de type-aanduiding en waar het hier eigenlijk om gaat.
HD Traffic, de theorie
HD (High Definition) Traffic is een hernieuwde poging van Tomtom om geld te kunnen vragen voor verkeersinformatie. Er zijn echter meerdere redenen waarom dit een beter idee lijkt dan het oude Tomtom Traffic. De belangrijkste: file-informatie voor meer wegen dan de traditionele file-informatie, door het slim gebruiken van locatie-informatie van GSM-telefoons(!)
Maar voor ik daarop in ga eerst een andere verbetering ten opzichte van het oude Tomtom Traffic. De Tomtom One XL HD Traffic heeft een GSM-module ingebouwd, die enkel en alleen bedoeld is voor de communicatie met de Tomtom-servers voor het ophalen van de informatie. Het gebruik van de GSM-verbinding is bij de abonnementskosten inbegrepen (bij het apparaat krijg je 1 jaar abonnement, daarna kost het €9,95 per maand). Dit is een grote verbetering ten opzichte van Tomtom Traffic, waarbij je via je eigen telefoon een data-verbinding moest opzetten, waarvoor je apart betaald aan je eigen GSM-provider, bovenop de abonnementskosten van Tomtom. Overigens heb ik begrepen dat Tomtom de HD Traffic dienst op termijn ook op andere apparaten wil gaan aanbieden, inclusief oudere apparaten. De vraag is of ze het dan net zo eenvoudig weten te houden (bijvoorbeeld met net zo'n GSM-module als de OXLHDT heeft, die via bluetooth verbinding maakt met het navigatiesysteem - dan moet er wel bluetooth op zitten, dus ik ben bang dat de eenvoudigere oude apparaten buiten de boot aan vallen).
Het grootste bezwaar van het oude Tomtom Traffic is dat de informatie, in het beste geval, dezelfde informatie is die gratis via TMC (digitale file-informatie die met de gewone radio wordt meegestuurd) beschikbaar is. Wat ik echter begrepen heb is dat de informatie die Tomtom aanbood ook nog eens minder accuraat was dan de TMC-informatie, met name doordat er teveel vertraging in het systeem zat. Twee goede redenen dus om TMC te prefereren. Iets wat Tomtom niet zo lang geleden ook heeft toegegeven door TMC aan te gaan bieden op de nieuwere modellen (ze moesten wel, want Tomtom Traffic werd niet langer als een serieus alternatief gezien voor apparaten van concurrerende fabrikanten, die wel TMC hadden).
Wat maakt Tomtom HD Traffic dan anders? De eenvoudigere verbinding met de Tomtom thuis-basis heb ik al genoemd, maar dat is natuurlijk bij lange na niet genoeg om de twee grootste bezwaren van Traffic op te lossen; waarom zou je betalen voor informatie die je op een andere manier ook gratis kunt krijgen? En dat is precies waar Tomtom de meerwaarde weet te creëren: file-informatie voor meer wegen dan alleen de snelwegen.
De traditionele file-informatie, die op diverse websites wordt getoond (ANWB, Traphic) en die ook voor TMC wordt gebruikt, is afkomstig van lussen in de weg en beslaat een groot deel van de A-wegen en een paar N-wegen. Tomtom heeft HD Traffic ontwikkeld in samenwerking met Vodafone. Een GSM-netwerk weet altijd van alle telefoons die erop aangesloten zijn waar deze zich bevinden. Dit is niet zo nauwkeurig als GPS, omdat GSM werkt met "cellen". In elke cel bevind zich in het midden een antenne. Raakt een telefoon buiten het bereik van de antenne behorend bij de ene cel, dan wordt er overgeschakeld op de antenne van de volgende cel. Zo is dus inherent aan het GSM-systeem dat altijd bekend is welke telefoon zich in welke cel bevind. Tomtom en Vodafone benadrukken altijd dat deze informatie "anoniem" is; het HD-traffic systeem weet niet dat meneer Pietersen op de N201 rijdt, alleen dat zich net nog 20 telefoons in cel 384271 bevonden, waarvan er 3 zijn overgestoken naar cel 384272, 5 overgestapt zijn naar cel 384270, etc. Deze informatie wordt gecombineerd met de traditionele "TMC" informatie om zo de term HD (High Definition) te rechtvaardigen - niet alleen TVs worden beter van HD, maar kennelijk ook file-informatie.
Hoe de informatie van het Vodafone-netwerk precies wordt gebruikt doen Tomtom en Vodafone wat mysterieuzer over, en dat is natuurlijk precies het geheim van de smit. GSM is niet zo nauwkeurig dat je eenvoudig onderscheid maakt tussen een telefoon die zich in een auto bevind die stil staat in een file, of een telefoon die op een nachtkastje ligt in een huis dat naast de weg staat. Overigens, de GSM-module in de Tomtom OXLHDT maakt zelf ook gebruik van het Vodafone-netwerk, dus door gebruik van het apparaat draag je meteen bij aan de file-informatie-voorziening.
HD Traffic: de praktijk
Hoe HD Traffic in de praktijk werkt heb ik de afgelopen maand kunnen ervaren. Ik rij dagelijks van Bussum naar Zoetermeer, waarbij de meest gebruikelijke route voor mij altijd was, een klein stukje A1, dan de A27 naar Utrecht, en dan de A12 richting Den Haag. Dat is een stuk van ongeveer 80km, waarop tussen 8 en 9 uur 's morgens veel file staat. Daarom probeer ik ook om 7 uur van huis te gaan, om dit nog enigszins
voor te zijn, maar ook dan staat er al wat file, en soms al heel veel,
als er een ongeluk is gebeurd of zoiets. Een andere optie is A1 richting Amsterdam, A10 oost en zuid, dan de A4 richting Den Haag en een klein stukje A12. Deze laatste optie koos ik zelden, omdat ik jaren in Amsterdam heb gewerkt en weet dat met name de A10 geen pretje is.
De eerste meerwaarde van HD Traffic presenteert zich voor het begin van de reis; waar ik vroeger nog wel eens een blik op de website van de ANWB wierp voor vertrek (zelden als er dan eens een ongeluk ergens gebeurd was waarbij het daadwerkelijk nuttig zou zijn om anders dan standaard te rijden), is nu de standaard routine om de Tomtom aan te zetten, de route naar Zoetermeer te laten bepalen en, hetzij thuis bij het ontbijt, hetzij voor vertrek in de auto, even de fileinformatie voor de route te bekijken. Dit heeft er al een paar keer toe geleid dat ik toch maar via Amsterdam ben gereden, wat dan best redelijk blijkt te werken.
Tijdens de reis is het mogelijk om ervoor te kiezen om bij elke update van de file-informatie (elke drie minuten) de route opnieuw te laten berekenen om te kijken of er een betere route is. Het alternatief is om ervoor te kiezen om alleen handmatig een nieuwe route op te vragen. De file-informatie wordt in het systeem verwerkt als een bepaald aantal minuten vertraging op een weggedeelte. Standaard wordt de snelste route berekend, dus het komt regelmatig voor dat de Tomtom je toch de file instuurt, omdat dat, ondanks de vertraging, toch sneller is dan omrijden. Het is ook mogelijk om het systeem op te dragen om alle vertraging te vermijden, maar dat kan lijden tot de meest idiote routes.
Tijdens het rijden worden de files op de route getoond in een balk aan de rechter zijkant van het navigatiescherm. Er wordt aangegeven hoeveel files zich op de huidige route bevinden, hoeveel minuten vertraging de eerst volgende file veroorzaakt en hoeveel vertraging er in totaal is. Daarnaast zijn er diverse file-informatie schermen ("Vertraging op de route" of een kaart met file-informatie), waarop files worden weergegeven als een witte "rups" met gekleurde pijltjes die er overheen bewegen in de richting van de file. De pijltjes zijn oranje of rood, afhankelijk van hoe heftig de opstopping is. Ook in het navigatiescherm wordt een file, als hij eenmaal bereikt is, weergegeven als zo'n rups. Dit is duidelijk genoeg in de normale 3D-weergave van het navigatie-scherm, maar tot nu toe gaf ik altijd de voorkeur aan een 2D-weergave, omdat je dan beter kunt zien hoe de route verderop loopt. In de 2D-weergave wordt de file-markering echter te onduidelijk; het is niet goed meer mogelijk om te zien in welke richting de file loopt volgens het systeem (al zou dit kunnen komen doordat de Tomtom redelijk ver van me af zit in de auto).
De software zit slim in elkaar, alle functies doen wat ze moeten doen. De belangrijkste factor is dus de kwaliteit van de informatie waarmee gewerkt wordt. En daar gaat het helaas toch niet helemaal vlekkeloos. Begrijp me niet verkeerd, het systeem werkt heel vaak wel goed, als een schatting moest maken zou ik zeggen dat 95% van de files op snelwegen accuraat wordt weergegeven en 75% van de files op secundaire wegen. Vooral dat laatste is natuurlijk een enorme verbetering ten opzichte van de traditionele systemen (nagenoeg 0%). Het grote probleem is die overgebleven 25%. Het is bijzonder frustrerend als je door dit systeem (dat claimt "altijd de beste route" te bepalen) alsnog een file in gestuurd wordt, waar je stevige vertraging oploopt, terwijl het systeem optimistisch aangeeft dat er 0 minuten vertraging op de route is. Als je zelf slim denkt te zijn en een "sluiproute" neemt loop je natuurlijk altijd dat risico, maar dan is het tenminste nog je eigen schuld. Je kunt natuurlijk wel zo redeneren dat je nu tenminste nog met een kans van 75% weet dat het ook inderdaad een betere route is. Zit het systeem ernaast, pech gehad, zelf had je het waarschijnlijk niet beter gedaan.
Een andere factor is de berekening van het aantal minuten vertraging. Het is moelijk na te gaan, maar ik heb het gevoel dat dat een beetje aan de optimistische kant is. Dit gecombineerd met het feit dat Tomtom vaak binnendoorroutes erg pessimistisch inschat betekent het dat naar mijn idee iets te weinig gekozen wordt voor een binnendoor-route.
Overige ervaringen
Naast de ervaringen met HD Traffic is de One XL voor mij ook op veel andere punten anders. Zoals gezegd gebruikte ik tot voor kort Tomtom Navigator 5 op een Dell PDA. In het gebruik lijkt de One XL wat minder vlot te zijn dan de PDA, wat soms net te lange vertragingen bij het opvragen van de
verschillende menu's kan veroorzaken. Als je niet beter weet heb je er
waarschijnlijk geen last van.
Een zeer positieve verandering
ten opzichte van Navigator 5 vind ik de mogelijkheid om eenvoudige
kaartfouten te corrigeren. Met het apparaat zelf is het mogelijk om
straatnamen te corrigeren, en de rijrichting van een weg te veranderen
(in te rijden uit elke richting, uit maar één richting, of uit geen
richting - dat laatste is ook handig als er ergens een bepaalde periode
wegwerkzaamheden zijn). Dit soort wijzigingen worden bij een
synchronisatie met de computer thuis opgestuurd naar Tomtom. En,
dergelijke wijzigingen van andere Tomtom-gebruikers worden hierbij naar
het eigen apparaat gehaald (MapShare). Hierbij kan gekozen worden om
wijzigingen van anderen te gebruiken als slechts een paar
medegebruikers de wijziging hebben doorgegeven, als er veel mensen de
wijziging hebben doorgegeven of alleen als de wijziging door
Tomtom-medewerkers gecontroleerd is.
Verder is het mogelijk om
complexere aanpassingen, zoals het ontbreken van een rotonde, ook aan
te geven, maar die worden niet direct doorgevoerd, maar alleen
opgestuurd naar Tomtom. Die ze dan hopelijk gebruikt voor het
verbeteren van een volgende versie van de kaarten. Locaties van
kaartfouten kunnen tijdens het rijden met een paar drukken op het
touchscreen worden gemarkeerd (optie daartoe aanzetten in de
voorkeuren), waarna je later thuis rustig de betreffende wijziging kunt
maken.
Conclusie
Ik ben zeer tevreden met de Tomtom One XL HD Traffic (om nog maar eens de mond vol te nemen), niet in de laatste plaats omdat ik hem zomaar kreeg, en bovendien nog eens na een van de leukste klassiekerritten die ik ooit heb gereden. Het is een mooi apparaat en de PDA met Navigator 5 was inmiddels wel aan vervanging toe.
Wat betreft de HD Traffic moet de conclusie zijn, close, but no cigar. Het is beslist een grote toegevoegde waarde om live
fileinformatie te hebben (hoe vaak heb ik niet in de auto zitten te
wensen dat ik op dat moment even op de site van de ANWB kon
kijken, in plaats van alleen voor vertrek), maar wie blind op HD Traffic
vertrouwd komt bedrogen uit (net als dat een gewoon navigatiesysteem -
zonder verkeersinformatie - het beste tot zijn recht komt als je zelf
mee blijft denken). Het is dus zaak om een beetje op te letten of het systeem kennelijk een nieuwe route verzonnen heeft - een plotselinge verandering in de hoeveelheid vertraging is een indicatie - en dan de route die het systeem heeft verzonnen te controleren (druk op het info-deel van het navigatie-scherm voor de route-samenvatting inclusief kaart). Eventueel kan dat dan wat bijgesteld worden door het systeem te vragen een
bepaalde weg te vermijden. De andere optie is om het systeem alleen op aanvraag een nieuwe route te laten berekenen, dan krijg je direct terugkoppeling over de gekozen route.
De One XL is door de HD Traffic 100 euro duurder geworden. De moeite waard? Dat zal ieder voor zich moeten uitmaken, hopelijk helpt bovenstaand verhaal daarbij. Ik heb zelf in elk geval nog iets minder dan een jaar om te besluiten of ik het 10 euro per maand waard vind.